Podział sprzęgieł
Sprzęgłem – nazywamy zespół układu napędowego, przeznaczony do łączenia wałów i przekazywania momentu obrotowego z wału czynnego na bierny, bez zmiany kierunku ruchu obrotowego.
Zastosowanie sprzęgieł:
- upraszczają rozwiązania konstrukcyjne;
- pozwalają na stosowanie uniwersalnych silników;
- zwiększają obciążenia skrętne wału;
- pozwalają rozłączać napęd;
- zabezpieczają przed przeciążeniami.
PN wyodrębnia 36 rodzajów sprzęgieł (normy określają warunki pracy, wartość maksymalnych obciążeń, gabaryty, ciężar).
Sprzęgło składa się z:
- członu czynnego;
- członu biernego;
- łącznika.
Łącznik – określa sposób przenoszenia Mo i jednocześnie charakteryzuje dane sprzęgło (kołki, śruby, elementy podatne, ciecz).
Oprócz przenoszenia Mo sprzęgła spełniają dodatkowe zadania:
- pozwalają na pewien uchyb współosiowości (sprzęgła luźne lub podatne);
- wiążą w jedną sztywną całość ogniwa napędu, przez co umożliwiają przeniesienie Ms (sprzęgła sztywne);
- łagodzą gwałtowne zmiany obciążeń (sprzęgła podatne);
- tłumią drgania skrętne (s. podatne);
- pozwalają łączyć wały ustawione pod znacznym i zmiennym kątem (s. wychylne);
- zabezpieczają mechanizmy napędu przed przekroczeniem granicznego obciążenia (s. bezpieczeństwa) i granicznej prędkości (s. odśrodkowe);
- umożliwiają przełączanie sprzęgieł (s. sterowane).
Sprzęgła dzielimy na:
Sprzęgła nierozłączne – sprzęgła, w których człony czynny i bierny są połączone trwale.
Sprzęgła sztywne –tulejowe, łubkowe, kołnierzowe. Wymagają współosiowości łączonych wałów uniemożliwiają przesunięcia względne miedzy członami w czasie pracy.
Sprzęgła samonastawne – niewielkie przesunięcia wzdłużne i poprzeczne wałów;
Sprzęgła podatne – łącznikiem jest element sprężysty
Sprzęgło tulejowe kołkowe – tuleja jest członem czynnym i biernym a kołki i wpusty łącznikiem.
Rys.3.1 Sprzęgło sztywne tulejowe z kołkami: 1 – wał czynny, 2 – wał bierny, 3 – tuleja, 4 – kołki
Rys.3.2 Sprzęgło sztywne tulejowe z wpustami: 1 – wał czynny, 2 – wał bierny, 3 – tuleja, 4 – wpusty, 5 – wkręt ustalający
Rys.3.3 Sprzęgło sztywne tulejowe z tuleją stożkową: 1 – wał czynny, 2 – wał bierny, 3 – tuleja sprzęgłowa z otworem stożkowym, 4 – tuleja cienkościenna ze stożkiem zewnętrznym, 5 – wkręty zamykające otwory doprowadzenia oleju przy rozłączaniu