Sprzęgła sterowane
Sprzęgła sterowane – są to sprzęgła wyposażone w urządzenia za pomocą, których można dokonywać łączenia i rozłączania napędu przenoszącego Mo.
Sprzęgła sterowane dzielimy na:
- sprzęgła przełączalne synchroniczne (kształtowe);
- sprzęgła przełączalne asynchroniczne (cierne).
Sprzęgła przełączane synchronicznie:
Sprzęgła zębate – dwie tarcze, jedna z uzębieniem zewnętrznym a druga z wewnętrznym. Podobnie jak w sprzęgłach kłowych zębom nadaje się kształty ułatwiające włączanie.
Sprzęgła kłowe – składają się z dwóch tarcz, jednej spoczynkowej na wale napędowym, drugiej przesuwnej na wpuście lub wielowypuście na wale napędzanym.
Rys.3.24 Sprzęgło włączalne kłowe
Rys.3.25 Sprzęgła kłowe: a, b) przekroje wzdłużne tarcz, c) rodzaje kłów
Rozłącznie sprzęgła może odbywać się bez żadnych ograniczeń, natomiast sposób łączenia uzależniony jest od specyficznych jego cech konstrukcyjnych.
Rodzaje kłów:
- trapezowe;
- trójkątne: symetryczne i niesymetryczne;
- z ułatwionym włączaniem;
- prostokątne
Rys.3.26 Sprzęgło zębate przełączalne: a) sprzęgło, b) kształty zębów, c) sprzęgło z synchronizatorem: 1 – uzębienie, 2 – łącznik, 3 – człon czynny (synchronizator), 4 – sprzęgiełko cierne stożkowe
Sprzęgła asynchroniczne
Zasada działania – tarcze sprzęgieł są dociskane siłą wywołującą na powierzchniach ciernych siłę tarcia przenoszącą Mo z wału czynnego na bierny.
Podstawowa cecha – możliwość włączenia przy różnych obrotach członów. Od włączenia do pełnej synchronizacji następuje poślizg – nagrzewanie i zużywanie tarcz.
Poślizg – nagrzewanie i zużywanie tarcz.
Żądane właściwości materiału na powierzchnie cierne:
- duże współczynnik tarcia (m);
- duża wytrzymałość mechaniczna;
- dobre przewodnictwo cieplne;
- odporność na zużycie;
- brak skłonności do zatarć.
Sprzęgła pracują:
- na sucho;
- ze smarowaniem – mniejsze zużycie, mniejszy współczynnik tarcia, możliwość przeniesienia większych nacisków powierzchniowych + chłodzenie.